در اصطلاح حسابداری، هزینه استهلاک به عنوان کاهش بهای تمام شده ثبت شده دارایی ثابت به صورت سیستماتیک تا زمانی که ارزش دارایی صفر یا ناچیز شود، تعریف می‌شود.
نمونه‌ای از دارایی‌های ثابت شامل ساختمان‌ها، مبلمان، تجهیزات اداری، ماشین‌آلات و غیره است. زمین تنها استثنایی است که قابل استهلاک نیست زیرا ارزش زمین با گذشت زمان افزایش می‌یابد.
این هزینه، بخشی از هزینه یک دارایی ثابت را به درآمد حاصل از دارایی ثابت می‌دهد. این امر تحت اصل تطابق الزامی است زیرا درآمدها همراه با هزینه‌های مربوط به آنها در دوره حسابداری که دارایی در حال استفاده است ثبت می‌شود. این به دریافت یک تصویر کامل از تراکنش درآمدزایی کمک می‌کند.
سه ورودی اصلی برای محاسبه
عمر مفید – این دوره زمانی است که سازمان دارایی ثابت را مولد می‌داند. فراتر از عمر مفید، دارایی ثابت دیگر برای ادامه عملیات دارایی مقرون به صرفه نیست.
ارزش نجات یا ارزش اسقاط – پس از پایان عمر مفید دارایی ثابت، شرکت ممکن است آن را با مبلغ کاهش یافته بفروشد. این به عنوان ارزش نجات یا اسقاط دارایی شناخته می‌شود.
هزینه دارایی – این شامل مالیات، حمل‌و‌نقل و هزینه‌های آماده‌سازی/راه اندازی است.
تعداد واحدهای مورد استفاده در حین تولید – در روش واحد تولید به تعداد واحدهای مورد استفاده در حین تولید هم برای محاسبه هزینه استهلاک نیاز دارد. در ادامه انواع روش‌های محاسبه هزینه استهلاک دارایی های ثابت را با جزئیات بررسی می‌کنیم.
انواع روش محاسبه هزینه استهلاک
معمولاً از پنج روش برای محاسبه استفاده می‌شود. که در ادامه بررسی می‌کنیم.
روش خط مستقیم
ساده‌ترین روش محاسبه هزینه استهلاک روش خط مستقیم است که شامل تخصیص ساده یک نرخ استهلاک هر سال در طول عمر مفید دارایی است. فرمول استهلاک خط مستقیم:
هزینه استهلاک سالانه = عمر مفید دارایی / (ارزش اسقاط– ارزش دارایی)
- کاربرد: اغلب برای تجهیزاتی که ارزش خود را به طور پیوسته در طول زمان از دست می‌دهند استفاده می‌شود.
- مزایا: هزینه را به طور مساوی در هر دوره حسابداری تقسیم می‌کند. همچنین خودکار‌کردن تنظیم ورودی برای هزینه استهلاک روش خط مستقیم در اکثر نرمافزارهای حسابداری آسان است.
- معایب: تعیین عمر مفید دارایی نیاز به حدس و گمان دارد. یک اشتباه محاسباتی می‌تواند منجر به افزایش ارزش دارایی برای چندین سال شود.
مثال – فرض کنید یک شرکت تولیدی ماشین آلات را به قیمت 100.000 تومان خریداری می‌کند. و عمر مفید ماشین آلات 10 سال و ارزش اسقاط ماشین آلات20.000 تومان می‌باشد.
هزینه استهلاک سالانه 8.000 =10 / (20.000-100.000)
بنابراین این شرکت می‌تواند 8.000 تومان را به عنوان هزینه استهلاک سالانه در سیستم حسابداری خود منظور کند.
کاهش تعادل
این روش که به عنوان روش تعادل کاهنده نیز شناخته می‌شود، درصد ثابتی از استهلاک را در تراز خالص دارایی ثابت در هر دوره حسابداری اعمال می‌کند. برای تعیین ارزش دارایی می توانید استهلاک انباشته را از مانده خالص کم کنید.
این روش میزان استهلاک بیشتری را در سال‌های اولیه آن بر دارایی تحمیل می‌کند و این به دلیل هزینه‌های کم تعمیر در سال‌های اولیه است. در طول مراحل بعدی عمر دارایی، هزینه‌های تعمیر و نگهداری آن افزایش می‌یابد و در نتیجه مقدار کمتری استهلاک برای آن سالها محاسبه می‌شود. برای محاسبه استهلاک با استفاده از این روش فرمول زیر را دنبال کنید:
هزینه استهلاک = (ارزش دفتری دارایی در ابتدای سال x نرخ استهلاک)/100
روش دو نزولی
روش محاسبه هزینه استهلاک تراز مضاعف نزولی یک روش استهلاک شتابی است. کسب‌وکارها هنگام برخورد با دارایی‌هایی که در سال‌های اولیه خود بهره‌وری بیشتری دارند، از روش‌های شتاب‌دهی استفاده می‌کنند. روش تعادل دوگانه نزولی اغلب برای تجهیزاتی که از روش واحدهای تولید نمی‌توان استفاده کرد کاربرد دارد.
فرمول: (100% / عمر دارایی = نرخ استهلاک) x 2
- مزایا: از دست‌دادن ارزش دارایی‌های خاص را با دقت بیشتری نسبت به استهلاک خط مستقیم نشان می‌دهد.
- معایب: محاسبات پیچیده‌تری نسبت به سایر روش‌های محاسبه هزینه استهلاک دارد. معمولاً صاحبان مشاغل با استفاده از روش‌های تسریع‌شده، برنامه استهلاک را تنظیم می‌کنند – جدولی که هزینه استهلاک را برای هر سال از عمر دارایی نشان می‌دهد – بنابراین آنها فقط باید یک بار محاسبات را انجام دهند.
این یکی از دو روش رایجی است که یک شرکت برای حسابداری هزینه‌های یک دارایی ثابت استفاده می‌کند. همانطور که از نام آن پیداست، هر سال دو برابر ارزش دفتری دارایی هزینه استهلاک حساب می‌شود.
فرمول:
هزینه استهلاک = 2 × درصد استهلاک خط مستقیم × ارزش دفتری در ابتدای دوره حسابداری
ارزش دفتری = بهای تمام شده دارایی – استهلاک انباشته
استهلاک انباشته کل استهلاک دارایی ثابت انباشته شده تا یک زمان معین است.
مثال: در 1 تیر 1390، شرکت X یک قطعه از تجهیزات را به قیمت 100.000 تومان خریداری کرد. پیش‌بینی می‌شود 5 سال عمر مفید داشته باشد. ارزش اسقاط 14.000 است. شرکت X هزینه‌های استهلاک را برای نزدیکترین ماه کامل در نظر می‌گیرد. هزینه‌های استهلاک سال‌های 1390 و 1391 را با استفاده از روش دو نزولی محاسبه کنید.
عمر مفید = 5
درصد استهلاک خط مستقیم = 1/5 = 0.2 یا 20 درصد در سال
نرخ استهلاک = 20% × 2 = 40% در سال
استهلاک سال 1390 = 100.000 ×40% × 9/12 = تومان30.000
استهلاک سال 1391 = (100.000-30.000) ×40% ×12/12 = تومان 28.000
مجموع استهلاک ارقام سالها
استهلاک مجموع ارقام سالها نیز یک روش استهلاک شتابی است. یک دارایی را به سرعت دو برابر کاهش ارزش دارایی مستهلک نمی‌کند، اما این کار را سریعتر از استهلاک خط مستقیم انجام می‌دهد.
(عمر باقیمانده دارایی / مجموع ارقام سالها) x (هزینه دارایی – ارزش ضایعات دارایی) = هزینه استهلاک
- کاربرد: اغلب برای دارایی‌هایی که ممکن است به سرعت منسوخ شوند استفاده می‌شود.
- مزایا: به شما این امکان را می‌دهد که بر‌اساس عمر مفید دارایی، انتخاب کنید که طی چند سال می‌خواهید دارایی را مستهلک کنید و امکان کنترل هزینه‌های استهلاکی که هر ماه ثبت می‌کنید را می‌دهد.
- معایب: سخت‌ترین روش برای محاسبه هزینه استهلاک است. اگر از آن نادرست استفاده کنید، به راحتی می‌توانید درآمد خالص خود را در یک دوره حسابداری معین خیلی بیشتر یا خیلی کمتر بیان کنید و باعث ضرر شوید.
روش واحد تولید
برخلاف روش خط مستقیم، این روش یک فرآیند دو مرحله‌ای است. در اینجا، نرخ هزینه‌هایی برابر به هر واحد تولید شده اختصاص داده می‌شود. این تخصیص باعث می‌شود این روش در مونتاژ خطوط تولید بسیار مفید باشد. از این رو، محاسبه بر اساس قابلیت خروجی دارایی است تا تعداد سالها.
کاربرد: محاسبه هزینه استهلاک تجهیزاتی که برای ساخت تعداد معین از اقلام استفاده می‌شود.
مزایا: محاسبه آسان و دقیق. از آنجایی که به تعداد اقلامی که یک قطعه از تجهیزات تولید می‌کند وابسته است، محاسبه هزینه استهلاک دقیقتری ایجاد می‌کند.
معایب: شما باید یک رکورد دقیق از تعداد اقلامی که تجهیزات تولید کرده‌اند نگه دارید. از آنجایی که تولید به احتمال زیاد ماه به ماه متفاوت خواهد بود، باید هر ماه این هزینه استهلاک را به صورت دستی در نرم‌افزار حسابداری خود وارد کنید. ورودی را نمی‌توان خودکار کرد.
مراحل عبارتند از:
مرحله 1: محاسبه هر واحد:
به ازای هر واحد استهلاک = (هزینه دارایی – ارزش باقیمانده) / عمر مفید در واحدهای تولیدی
مرحله 2: محاسبه کل واحدهای واقعی تولید شده:
کل هزینه استهلاک = استهلاک هر واحد × واحدهای تولید شده
مثال: شرکت ABC یک دستگاه چاپ برای چاپ آگهی‌ها را به قیمت 40.000 تومان خریداری می‌کند. با عمر مفید 180,000 واحد، ارزش باقیمانده 4.000 تومان و 4.000 بروشور چاپ می‌کند.
مرحله 1: هزینه استهلاک هر واحد = (4.000-40.000)/180.000 = 0.2تومان
مرحله 2: کل هزینه استهلاک =تومان 0.2 × 4000 آگهی = 800 تومان
بنابراین کل هزینه استهلاک 800 تومان است.
چرا ثبت هزینه استهلاک اهمیت دارد؟
بنابراین اکنون که معنای هزینه استهلاک، روش‌های محاسبه هزینه استهلاک دارایی های ثابت، ورودی‌های موردنیاز برای محاسبه و همچنین نمونه‌هایی از نحوه محاسبه آنها را می‌دانیم. بیایید دریابیم که چرا ثبت استهلاک اهمیت دارد.
همانطور که می‌دانیم هدف از محاسبه هزینه استهلاک دارایی های ثابت تطبیق هزینه دارایی ثابت در طول عمر تولیدی آن با درآمدهایی است که کسب و کار از دارایی به دست می‌آورد. ارتباط مستقیم هزینه دارایی با درآمد بسیار دشوار است، از این رو، معمولاً بهای تمام شده دارایی به تعداد سالهایی که دارایی در تولید استفاده می‌شود اختصاص می‌یابد.
اگر در حسابداری از هزینه استهلاک استفاده نکنیم، پس باید تمام دارایی‌ها را پس از خرید به حساب خرج کنیم. این امر منجر به زیان هنگفت در دوره معاملات بعدی و سودآوری بالا در دوره‌هایی که درآمد مربوطه بدون هزینه جبرانی در نظر گرفته می‌شود، خواهد بود. از این رو، شرکت‌هایی که از این هزینه در حساب‌های خود استفاده نمی‌کنند، متحمل هزینه‌های اولیه و نتایج مالی بسیار متغیر می‌شوند.
یادداشت‌های پایانی
هزینه استهلاک بخش مهمی از سوابق حسابداری است که به شرکت‌ها کمک می‌کند تا صورت سود و زیان و ترازنامه خود را به درستی با سودهای ثبت شده مناسب حفظ کنند. استفاده از نرم افزار حسابداری تجاری خوب می‌تواند به شما کمک کند استهلاک را به درستی بدون اشتباهات دستی ثبت کنید.
اگر به دنبال شرکت حسابداری در اصفهان یا شرکت حسابداری در آمل با نرمافزارهای دقیق و ساده حسابداری می‌گردید. شما می‌توانید نرم‌افزار آرمان ارقام دقیق سپاهان را امتحان کنید، که یک نرم افزار حسابداری بسیار ساده است و به شما این امکان را می‌دهد تا فاکتورهای حرفه‌ای ایجاد کنید، هزینه‌ها را پیگیری کنید و مالیات را بدون هیچ دانش حسابداری محاسبه کنید.